သားအိမ်ခေါင်း ကြီးလာမှု အပေါ်ဘက် ဖြတ်သွားသော ဒဏ်ရာများကြောင့် ဖြစ်သော အကြောသေခြင်းကို high paraplegia ဟုခေါ်သည်။တတိယမြောက် thoracic vertebra အောက်တွင် ကျောရိုးဒဏ်ရာကြောင့် ဖြစ်ပေါ်လာသော အကြောသေရောဂါသည် ခြေလက်နှစ်ဖက်စလုံး၏ အောက်ပိုင်း အကြောသေခြင်း ဖြစ်သည်။
ကျောရိုးဒဏ်ရာ၏စူးရှသောအဆင့်တွင်၊ ဒဏ်ရာအဆင့်အောက်ရှိ ခြေလက်နှစ်ဖက်စလုံး၏ အာရုံခံစားနိုင်မှု၊ လှုပ်ရှားမှုနှင့် တုံ့ပြန်မှုဆုံးရှုံးခြင်းအပြင် ဆီးအိမ်နှင့် စအိုဝှေးစေ့များ၏ လုပ်ဆောင်မှုဆုံးရှုံးမှုများသည် ကျောရိုးရှော့ခ်ဖြစ်သည်။ခေတ်မီအနောက်တိုင်းဆေးပညာတွင် ကျောရိုးဒဏ်ရာပြင်းထန်သောအဆင့်တွင် ခွဲစိတ်ကုသခြင်းမှလွဲ၍ ဤရောဂါအတွက် စံပြကုသမှုမရှိပါ။
Paraplegia ၏ အဖြစ်များသော အကြောင်းရင်းများနှင့် ရောဂါလက္ခဏာများ
မကြာသေးမီနှစ်များအတွင်း ကျောရိုးဒဏ်ရာသည် လျင်မြန်စွာကြီးထွားလာခဲ့သည်။အကြောင်းရင်းမှာ ပထမဦးစွာ ဆောက်လုပ်ရေးလုပ်ငန်း မြင့်မားလာခြင်းကြောင့် အလုပ်နှင့်ပတ်သက်သော မတော်တဆမှုများ ပိုများလာခြင်း၊ဒုတိယအချက်မှာ ယာဉ်မောင်းအသစ်များ များပြားလာပြီး ယာဉ်မတော်တဆမှုများ တိုးများလာခြင်း၊တတိယအချက်မှာ ခက်ခဲသော ပြိုင်ဆိုင်မှုရှိသော အားကစားများသည် ကျောရိုးဒဏ်ရာ ဖြစ်ပွားမှုကို တိုးပွားစေသည်။အခြားအကြောင်းအရင်းများတွင် ရောဂါပိုးဝင်ခြင်း၊ အကျိတ်များ၊ ဆုတ်ယုတ်သောရောဂါများ စသည်တို့ဖြစ်သည်။
ကျောရိုးဒဏ်ရာသည် ဒဏ်ရာအဆင့်အောက်တွင် ပြီးပြည့်စုံသော သို့မဟုတ် မပြည့်စုံသော လှုပ်ရှားမှုနှင့် ခံစားမှုတို့ကို ဆုံးရှုံးသွားစေနိုင်သည်။တစ်ချိန်တည်းမှာပင် လူနာများ၏ မိမိကိုယ်ကို ပြုစုစောင့်ရှောက်မှုနှင့် လူမှုရေးလုပ်ငန်းများကို အကြီးအကျယ်ထိခိုက်စေသည့် နောက်ဆက်တွဲပြဿနာများစွာရှိသည်။
Paraplegia ၏ အဖြစ်များသော ရှုပ်ထွေးမှုများ
1. Pressure ulcer- lumbosacral ဧရိယာနှင့် ခြေဖနောင့်ကဲ့သို့သော အရိုးအချွန်အတက်များတွင် ဖြစ်ပေါ်တတ်သည်။ဖိအားကြောင့်ဖြစ်သော အစာအိမ်နာပိုးဝင်ခြင်းသည် သေဆုံးခြင်း၏ အဓိကအကြောင်းရင်းတစ်ခုဖြစ်သည်။
2. အသက်ရှူလမ်းကြောင်း ပိုးဝင်ခြင်း- အသက်ရှူလမ်းကြောင်းအပေါ်ပိုင်း ပိုးဝင်လွယ်ခြင်းကြောင့် အဆုတ်အအေးမိခြင်း စသည်တို့ကို ဖြစ်စေသည်။
3. ဆီးစနစ်- ဆီးလမ်းကြောင်းပိုးဝင်ခြင်း နှင့် ဆီးလမ်းကြောင်း ဂဏန်းများ စသည်တို့။
4. နှလုံးသွေးကြောစနစ်- Postural hypotension နှင့် venous thrombosis။
5. Skeletal system: အရိုးပွရောဂါ။
Paraplegia ပြန်လည်ထူထောင်ရေး ရည်ရွယ်ချက်
1. ဖြစ်နိုင်သော နောက်ဆက်တွဲပြဿနာများကို ကာကွယ်ခြင်း။
2. အဆစ်များ တောင့်တင်းမှုနှင့် အရွတ်များ ကျုံ့ခြင်းကို တားဆီးပါ။
3. မိမိကိုယ်မိမိ ဂရုစိုက်ခြင်းလုပ်ငန်းများ ပြီးမြောက်ကြောင်း သေချာစေရန် ပစ်မှတ်ထားသော ကြွက်သားများကို ဆန့်ထုတ်ပါ။
4. မိမိကိုယ်ကို ပြုစုစောင့်ရှောက်နိုင်မှု လေ့ကျင့်မှု ပြုလုပ်ပါ။
5. လူနာများ လမ်းလျှောက်နိုင်မှု ပြန်လည်ထူထောင်ရေးကို ကူညီရန် အခြားနည်းလမ်းများကို အသုံးပြုပါ။
စောစီးစွာ (bedridden period) ပြန်လည်ထူထောင်ရေး
(၁) ဖိအားဒဏ်မဖြစ်အောင် ပုံမှန်ကိုယ်ဟန်အနေအထားကို ထိန်းသိမ်းပါ။Decompression bed သို့မဟုတ် air cushion ကို အသုံးပြု၍ လူနာများကို လှန်ပြီး 2 နာရီတိုင်း ကျောကို ပွတ်ပေးနိုင်ပါသည်။
(၂) အသက်ရှုလမ်းကြောင်းဆိုင်ရာ လေ့ကျင့်မှုကို အားကောင်းစေ၍ အဆုတ်ရောဂါကို ကာကွယ်ရန်၊ရင်ဘတ်အောင့်ခြင်း နှင့် postural drainage တို့ကို အသုံးပြုနိုင်ပါသည်။
(၃) ကျုံ့ခြင်းမဖြစ်အောင် နှင့် ကျန်နေသော ကြွက်သားများကို ခိုင်ခံ့စေရန် အဆစ်ကာကွယ်ခြင်းနှင့် လေ့ကျင့်ပေးခြင်း။
(၄) ဆီးအိမ်နှင့် စအိုကို လေ့ကျင့်ပေးခြင်း။ဆီးပိုက်ကို ထည့်သွင်းသည့်အခါတွင် ဆီးအိမ်တွင် ဆီး 300-400 မီလီလီတာ ပါ၀င်သော အလိုအလျောက် ကျုံ့ခြင်း၏ လုပ်ဆောင်မှု ပြန်လည်ကောင်းမွန်လာစေရန် လွယ်ကူစေရန် သေချာစေရန် ကုပ်ကုပ်နှင့် ပုံမှန်နေရာပေးခြင်းတို့ကို အာရုံစိုက်ပါ။
(၅) စိတ်ကုထုံး။အလွန်အမင်း စိတ်ဓာတ်ကျခြင်း၊ စိတ်ဓာတ်ကျခြင်းနှင့် စိတ်တိုခြင်းတို့ဖြစ်သည်။စိတ်ရှည်သည်းခံမှုနှင့် စေ့စေ့စပ်စပ်ရှိမှုတို့သည် အားတက်ဖွယ်တုံ့ပြန်မှုများဖြင့် လိုအပ်သည်။
ပြန်လည်ထူထောင်ရေးကာလတွင် ပြန်လည်ထူထောင်ရေးကုသမှု
(၁) မတ်တတ်ရပ်ပြီး လိုက်လျောညီထွေဖြစ်အောင် လေ့ကျင့်ခြင်း- တစ်ပတ်ခန့်ကြာပြီး ဒဏ်ရာအဆင့်နှင့် ပတ်သက်သော ကြာချိန်ဖြစ်သည်။
(၂) ကြွက်သားများ သန်မာပြီး အဆစ်ဆန့်လေ့ကျင့်ခန်း။ကြွက်သားများ သန်မာအောင် လေ့ကျင့်ရန်အတွက် လုပ်ဆောင်နိုင်သော လျှပ်စစ်လှုံ့ဆော်မှုကို အသုံးပြုနိုင်သည်။ပြန်လည်ထူထောင်ရေးကာလမှာ အဆစ်နဲ့ ကြွက်သားတွေကို ဆန့်ထုတ်ဖို့ လိုအပ်ပါတယ်။
(၃) ထိုင်ခြင်းနှင့် ဟန်ချက်ညီအောင် လေ့ကျင့်ခြင်း- မှန်ကန်သော အမှီအခိုကင်းသော ထိုင်ခြင်းသည် အပြောင်းအရွှေ့၊ ဘီးတပ်ကုလားထိုင်နှင့် လမ်းလျှောက်လေ့ကျင့်ခြင်း၏ အနှစ်သာရဖြစ်သည်။
(၄) လေ့ကျင့်ရေး- အိပ်ယာမှ ဘီးတပ်ကုလားထိုင်သို့ လွှဲပြောင်းပါ။
(၅) လမ်းလျှောက်လေ့ကျင့်ခြင်းနှင့် ဘီးတပ်ကုလားထိုင် လေ့ကျင့်ခြင်း။
စာတိုက်အချိန်- အောက်တိုဘာ-၂၆-၂၀၂၀